ÖNEMLİ ŞAHSİYETLER

MÜDERRİS HACI ALİ EFENDİ (OKUR) (1872-1955)

Hacı Ali Efendi, Uzundere ilçesi Dikyar Köyünde doğdu. Sofu Mehmed Ağa'nın oğludur. Annesi Safiye Fatma Hanım, Hasan Paşa'nın torunlarındandır. Kendi köyünde Kur'ân-ı Kerim, tecvid ve ilmihal okuyor. Sonra Pehlivanlı Köyünde Hacı Ahmed Efendi'den Arapça, Farsça ve ilmi feraizi tahsil ediyor. Üç İslami ilim dalından İcâzet almıştır. Kendi köyünde ve Çorum Camii Kebir'de talebeler yetiştirmiştir. Meşayıh-ı İslamiyeye müracaatla, 1918 tarihinde ilim adamlığına seçilmiş. 1955 senesinde vefat etmiştir.

  
HACI EKREM AKTAŞ (1937-         )

Ekrem Aktaş, halk arasındaki adı ile " Özer Efendi", Uzundereli Hacı Salim Aktaş'ın oğludur. Edirne'de Eski Cami ile Selimiye Camii'nde imamlık ve merkez vaizliği yapmıştır.

  
HARSLI HÜSEYİN HOCA (1875-1961)

Uzundere ilçesinin Ulubağ Köyünde doğmuştur. Pehlivanlı Köyünden Şeyhülislâm Musa Kazım Efendi'nin hocası olan, Hacı Ahmed Efendi'den 18 yıl tahsil görmüştür. Arapça, farsça bilen, şakacı, nüktedan, alim ve gece ibadeti olan bir zattı. Birinci Dünya Savaşı'nda çete kumandanı olarak, Ruslar ve Ermenilerle savaşmıştır.

 
HAFIZ MUSTAFA ÖZER  (            - 1963)

Dikyar köyünde doğdu. Ord. Prof.Dr. Ziyaeddin Fahri Fındıkoğlu'nun dayısıdır. Babası Hacı Yusuf, annesi Müsebbih Hanım'dır. Yedi yaşında Pehlivanlı'da Hacı Ahmed Efendi'den hafızlığını tamamlar. 16 yaşında İstanbul'a giderek, medrese tahsili görüp, müderris olarak Tortum'a dönüyor. Arapçayı mükemmel okur yazardı. Alim, şair, zeki, sözü cebinde, şakacı ve pervasız bir şahsiyetti. Köyünün camiinde fahri olarak imamlıktan sonra, çok çeşitli memuriyetlerde bulunarak, en son Şabanözü İlçesi müftülüğünden emekli olmuştur.

MÜDERRİS ŞABAN EFENDİ

Dikyar köyünden olup, kendine süs vermez ve sade bir hayat yaşayan âlim bir zatmış.

UZUNDERELİ ÂŞIK ALİ RAHMANİ (1942-1993)

Aslen Dikyarlı olup Erzurum'da doğmuştur. Babası Mustafa, anasının adı Gülsüm'dür. 

Gençlik yıllarında Kadiri çevrelerinde bulunmuş, ilahi aşkı terennüm eden şiirlerle yetinmiş, onlar gibi yaşamış ve tekkelerde kullanılan makamlarla şiirlerini okumuştur. 

Erzurum'da, uzun yıllar "Halk Ozanları ve Kültür Derneği"nin başkanlığını yürütmüştür. 

Küçük yaştan beri şiir yarışmalarına katılarak, birçok birincilik kazanmıştır. Halk edebiyatı nazım şekillerinin hepsini kullanmıştır. 

Rahmani "Lebdeğmez" ve satranç üstadıydı.

Ne mutlu, ecel suyun içipte şehid düşmek

Ne mutlu, Hakk uğruna tatlı canından geçmek

Ne mutlu, iman ile dostum Ahrete göçmek 

Maksuda erince ne olur? Bayram olur.

Şâirin, "Okul Şiirleri" adlı bir şiir kitabı yayınlanmıştır.

Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın 1987 yılında açmış olduğu "Halk Şâirleri Arası Eser Yarışmasında", Rahmani'nin "Öğütler Destanı" adlı kitabı, Türkiye üçüncülüğü kazanarak, 1988'de ödül almış ve Kültür Bakanlığı tarafından yayınlanmıştır. 

Aşık Rahmani, Erzurum'dan "Konya Aşıklar Bayramı'na" giderken Erzincan yakınlarında teröristler tarafından şehid edilmiştir. (1993)

    
UZUNDERE'Lİ AŞIK ÜMMANİ (1915-1983)

Çamlıyamaç köyünde doğmuştur. Asıl adı Yakup olan Ummani'yi, babası "Molla Ahmed" kendi davarlarına çoban etmişti. Yakup çobanlık yaptığı yıllarda dağda taşta "Ya Rabbi beni aşık eyle!" diye Allah'a yalvarırdı. Yedi yıllık çobanlıktan sonra, 5 Nisan 1933 tarihinde köyünün Armutlu Mezrası'nda derin bir uykuya dalıyor. Uykudan uyandıktan sonra ilham olunan şiirini okuyor. Piri uykuda o'na Ummani mâhlasını verir. Aşıklar yarışmalarında birçok ödül sahibidir. 

Ummani, Konya'da 1966 yılından beri, geleneksel olarak her yıl Ekim ayının son haftasında yapılan "Türkiye Âşıklar Bayramı" etkinliklerinde, aşağıdaki şiiriyle ülke çapında birinci seçilmiş ve ödül almıştır.

 

Yedi yerin, göğün, bütün âlemin

Var eyleyen Mevlâ'sına âşığım

Canlının, cansızın, Levh-i Kalem'in

Yüceleri yücesine aşığım

 Gönüllere iman nuru dolduran

Üzerinden kin, fenayı kaldıran

Olmuşları, olacağı bildiren

Halk edenin imlâsına âşığım

Ummani can söyler işbu eseri

Gönlüne yâr etmiş, yâr olan yâri

Müslümanların son durak yeri

Ol cennetül Me'vâsına âşığım

Ummani, Erzurum Numune Hastanesinde son hastalığında yatarken, birden bire ağlıyor. Sebebi sorulunca;

Peygamber Efendimizi (SAV) rüyada gördüm. Resûlûllah'a kavuşacağım diye, sevincimden ağlıyorum. Hakkınızı helâl ediniz! Diyor ve o anda vefat ediyor.(1983)

 
ORDİNARYÜS PROF.DR. ZİYAEDDİN FAHRİ FINDIKOĞLU(1902-1972)

Uzundere ilçesinin Çamlıyamaç Köyünde doğdu. Yükseköğrenimini İstanbul ve Avrupa'da tamamladı. Rusya ve Fransa'da ihtisas yaptı. Çeşitli idari görevlerde bulundu. Fransızca, İngilizce, Almanca ve Arapça bilirdi. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Sosyoloji ve Sosyal İlimler Kürsüsü Ordinaryüs Profesörü idi. Doğuyu ve batıyı iyi tanıyan, metot adamı, çok yönlü insan, aktif bilim adamı, ilmin hemen her dalında eserler vermiş, bitmek ve tükenmek bilmeyen çalışkanlık ve azmi olan, son derece alçak gönüllü, çok zeki, hareketli, şakacı ve şâir bir bilim adamıydı. Adet ve geleneklere, İslam ahlâkına bağlı bir insandı.

Uluslar arası bir şöhrete sahip olup, bazı yabancı başkent üniversitelerinde "Fındıkoğlu Kürsüsü" diye ona ayrılmış özel kürsüleri vardı.

Ülkemizin kültür ve felsefe hayatına çok büyük hizmetler etmiştir. Folklor ve Halk Edebiyatı ile ilgili eserleri vardır.

Yetmiş iki yıllık ömrüne, 3014 eser ve uzun araştırma sığdırmıştı. Bütün ömrü eğitim, araştırma, konferans ve dernek kurma gibi faaliyetlerle geçmiştir.  Düşünce dergisi, Meslek dergi ve gazetesini uzun yıllar muntazaman çıkarmıştır. 

10774 adet kitabını Atatürk Üniversitesine bağışlamıştır. Günümüzde kitapları, üniversitede "Fındıkoğlu Bağış Kütüphanesi" adıyla istifadeye açıktır. Diğer kitapları, dosyaları, notları ile özel eşyaları, İstanbul Üniversitesi İktisaty Fakültesinde özel bir bölümdedir.

16 Kasım 1974'te, İstanbul Erenköy'de, evinde, vefat etmiştir.

 ARAŞTIRMACI YAZAR MEHMED KARDEŞ

1935 YILINDA Uzundere'de doğmuştur. Öğretmen Okulunu bitirdikten sonra, Ağrı, Erzurum, Tortum köyleri ve Uzundere merkezinde öğretmenlik ve okul müdürlüğü görevlerinde bulundu. (1955-1983)

Uzundere ve Tortum'da eğitim, orman ağaçlandırması, taşkından korunma, meyvecilik, sebzecilik ve halıcılık sahalarında verimli çalışmalar yaptı.

Tortum kalkınma derneği, Uzundere kalkınma kooperatifi, cami, Kur'an Kursu, okul yaptırma dernekleri ve güreş tertip komiteleri gibi çeşitli sosyal teşekküllerde çalışarak, toplum kalkınmasına önemli katkıları olmuştur. Ülkemizde ender rastlanacak, çok sayıda, sistematik bir vesika ve küpür arşivine sahiptir. Aynı zamanda Kardeş'in zengin bir kütüphanesi mevcuttur.

25 Kasım 2000 tarihinde Ankara'da Türk Folklor Araştırmaları Kurumu Tarafından, kendisine törenle "Türk Halk Kültürü Hizmet Ödülü" verilmiştir. Yazı ve araştırmaları ile bazı röportajları, ülkemizde 86 gazete ile 115 dergide yayınlanmıştır. 

Tortum ve Uzundere bölgelerinin kültürel yaşamı ile ilgili birçok araştırma yapmış ve kitapları yayınlanmıştır. Ayrıca dini konularda yayınlamış kitapları  ve 223 uzun ilmi araştırmaları mevcuttur.

7 Kasım 2008 tarihinde Bursa'da vefat etti.